زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه
 

ابومحمد عبدالله بن حارث نوفلی هاشمی





ابومحمد عبدالله بن حارث هاشمی قرشی، ملقب به ببّه و مادرش هند بنت ابوسفیان بود. مروان بن حکم او را قاضی مدینه کرد و ابن زبیر وی را در سال ۶۵ ق به امارت بصره گماشت. او سرانجام در ۷۵ سالگی به سال ۸۴ قمری در عمان درگذشت. برخی نیز او را از اصحاب امام حسین (علیه‌السلام) دانسته‌اند که به دست عبیدالله بن زیاد به شهادت رسید.


۱ - معرفی اجمالی



ابومحمد، عبدالله بن حارث بن نوفل بن حارث بن عبدالمطلّب‌ هاشمی قرشی ملقب به «ببّه»، مادرش هند، دختر ابوسفیان و خواهر معاویه است. مروان بن حکم او را قاضی مدینه کرد و ابن زبیر وی را در سال ۶۵ ق به امارت بصره گماشت. چون شورش ابن اشعث بالا گرفت، عبدالله بن حارث از دست حجاج ثقفی به عمان گریخت و در آن‌جا در ۷۵ سالگی درگذشت.

۲ - کودکی عبدلله



عبدالله بن حارث بن نوفل بن حارث بن عبدالمطلب بن هاشم هاشمی، کنیه‌اش ابومحمد و لقبش بَیه و مادرش هند دختر ابوسفیان است. وی در زمان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به دنیا آمد و مادرش او را نزد ام حبیبه -همسر پیامبر و دختر ابوسفیان- آورد. آن‌گاه که پیامبر نزد ام‌ حبیبه آمد، فرمود: این کیست؟ عرض کرد: عموزاده تو و خواهرزاده من، حضرت کام وی را برداشت و با آب دهان خویش دهان وی را متبرک ساخت و دعایش کرد. عبدالله هنگام رحلت پیامبر دو سال داشت و احادیثی مرسل از آن حضرت نقل کرده است.

۳ - اصحاب امام علی



برخی وی را از اصحاب امام علی (علیه‌السلام) دانسته‌اند.

۴ - قاضی کوفه



وی که به روایتی فقیه و ثقه بود، مدتی (در سال ۴۲ ق) از طرف مروان منصب قضاوت مدینه را برعهده داشت و سپس غزل شد. پس از آن در بصره سکونت گزید و آن‌گاه که نامه یزید بن معاویه به ابن زیاد رسید، وی پانصد تن از اهل بصره را برای همراهی خود برگزید که عبدالله بن حارث بن نوفل، و شریک بن اعور از جمله آنان بودند.
نخست شریک بن اعور و سپس عبدالله بن حارث خود را به بیماری زدند و از اسب بر زمین انداختند، گروهی دیگر نیز به پیروی از آن دو چنین کردند، به امید آن‌که ابن‌ زیاد به آنها بپردازد و امام‌ حسین (علیه‌السلام) پیش از او وارد کوفه گردد. ولی ابن‌ زیاد به افتادگان توجه نکرد و به حرکت خویش ادامه داد.
پس از رسیدن مسلم بن عقیل به کوفه، مختار با پرچم سبز و عبدالله -که به این شهر آمده بود- با پرچم و لباس قرمز با مسلم بن عقیل قیام کردند و پس از پراکنده شدن مردم از دور مسلم، ابن‌ زیاد فرمان داد آن دو را دستگیر کنند و برای آوردن‌شان نیز جایزه تعیین کرد. به این ترتیب آن دو دستگیر و زندانی شدند.

۵ - بررسی شهادت



در کتاب ذخیرة الدارین راجع به نحوه شهادت وی چنین آمده است: پس از دستگیری و شهادت مسلم، عبیدالله بن زیاد گفت: عبدالله بن حارث را حاضر کنید. کثیر بن شهاب او را از زندان نزد ابن‌ زیاد آورد. ابن زیاد پرسید: کیستی؟ او پاسخ نداد. آن‌گاه پرسید: آیا تو صاحب آن پرچم سرخ نیستی که درب خانه عمرو بن حریث نصب کرده بودی! باز هم پاسخ نداد. گفت: تو برای مسلم بن عقیل از مردم بیعت می‌گرفتی! عبدالله بازهم پاسخ نداد. ابن‌ زیاد گفت او را ببرید و در میان قبیله‌اش گردن بزنید؛ و آنها چنین کردند.
[۱۷] محلاتی، ذبیح‌الله، فرسان الهیجاء، ج۱، ص۲۳۷-۲۳۸.
[۱۸] آل كليدار، سيدمحمدحسين، مدینة الحسین (علیه‌السلام)، ج۱، ص۴۲.
ولی عسقلانی می‌گوید: وی از طرف ابن‌ زبیر حاکم بصره شد و در سال ۸۴ ه درگذشت و برخی نیز وفات وی را در سال ۷۹ ق در ابواء دانسته‌اند و نیز آورده‌اند که وی را مسموم کردند.

۶ - پانویس


 
۱. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۷۷.    
۲. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة والنهایة، ج۸، ص۲۶۱.    
۳. ابن اثیر، علی بن ابی‌الکرم، اسد الغابه فی معرفه الصحابه، ج۳، ص۱۳۹.    
۴. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۵، ص۵۱۴.    
۵. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۵، ص۸-۹.    
۶. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، ج۵، ص۱۸۰-۱۸۱.    
۷. طوسی، محمد بن حسن، الرجال، ج۱، ص۷۵.    
۸. خویی، سیدابوالقاسم، معجم الرجال الحدیث، ج۱۱، ص۱۶۴.    
۹. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۵، ص۸-۹.    
۱۰. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، ج۵، ص۱۸۰-۱۸۱.    
۱۱. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۴، ص۱۳۱.    
۱۲. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۵، ص۸- ۹.    
۱۳. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، ج۵، ص۱۸۰- ۱۸۱.    
۱۴. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۴، ص۲۶۷.    
۱۵. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۴، ص۲۸۶.    
۱۶. جمعی از نویسندگان، ذخیرة الدارین، ج۱، ص۴۹۷.    
۱۷. محلاتی، ذبیح‌الله، فرسان الهیجاء، ج۱، ص۲۳۷-۲۳۸.
۱۸. آل كليدار، سيدمحمدحسين، مدینة الحسین (علیه‌السلام)، ج۱، ص۴۲.
۱۹. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۵، ص۹.    


۷ - منبع



پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، جمعی از نویسندگان، ج۱، ص۲۳۰-۲۳۱.    
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۲۵۲.





آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.